Yuriy Gagarin koinotga parvoz qildi

Yuriy Gagarin, toʻliq ismi Yuriy Alekseyevich Gagarin — sovet kosmonavti, 1961-yilda kosmosga sayohat qilgan birinchi inson.

Gagarinning 4 3/4 tonnalik “Vostok 1” kosmik kemasi 1961-yil 12-aprelda Moskva vaqti bilan soat 09:07 da havoga koʻtariladi va maksimal 301 km balandlikda Yerni 1 soat 29 daqiqa ichida bir marta aylanib, soat 10:55 da Sovet ittifoqiga qoʻnadi. Kosmik parvoz unga dunyo miqyosidagi shuhratni olib keldi. Gagarin “Lenin” oʻrdeni bilan taqdirlanadi, “Sovet ittifoqi qahramoni” hamda “Sovet ittifoqining uchuvchi kosmonavti” unvoni berildi. Sovet ittifoqi boʻylab unga atalgan haykallar qad koʻtardi, koʻcha nomlari uning sharafiga qayta nomlandi. Gagarin qaytib fazoga koʻtarilmagan, ammo boshqa kosmonavtlarni tayyorlashda faol ishtirok etgan. U tarixiy parvozidan soʻng boshqa davlatlarga bir qancha safarlarni amalga oshirgan, 1962-yildan boshlab esa Sovet Oliy kengashi deputati boʻlib faoliyat koʻrsatdi.

“Vostok” — ilk parvozida birinchi insonni kosmosga olib chiqqan, boshqariladigan sovet kosmik kemasi. Kema 1961-yil 12-aprelda kosmonavt Yuriy Gagarinni olib uchadi va Yerni bir marta aylanib, qaytib keladi. “Vostok” seriyasi ikki yillik davrda (1961—63-yillar) 6 ta parvozni amalga oshiradi. Birinchi parvoz 1 soat 48 daqiqa davom etgan boʻlsa, “Vostok 2” (1961-yil 6-avgust) fazoda 25 soatdan ortiq qolib, Yer atrofida 17 marta aylanishga muvaffaq boʻladi. Qolgan “Vostok” missiyalarida juft parvozlar amalga oshirildi. “Vostok 3” hamda “Vostok 4” 1962-yil 11-avgustda birgalikda uchirilib, bir-biriga yaqin masofada orbita boʻylab aylangan. “Vostok 3” kosmosda 94 soat, Yer atrofida 2.560.000 km parvoz qilib, rekordni yangilaydi.

“Vostok” seriyasining soʻnggi ikki missiyasida ilk kosmonavt ayol ishtirok etadi. “Vostok 5” 1963-yil 14-iyunda, ikki kundan soʻng esa Valentina V. Tereshkova “Vostok 6” da parvozni amalga oshiradi. “Vostok”ning ushbu parvozi kosmik kemalarning bir-biriga juda yaqin (hatto atigi 4.8 km) masofada harakatlangani, kelajakdagi kemalarda kosmik tutashtirishlarga zamin yaratgani bilan eʼtiborga loyiqdir.

Muqova suratlar: unsplash.com / commons.wikimedia.org