5
Ulashish
881 marta koʻrilgan
1910–1997
Ona Tereza
Bu ayolning o‘limi butun dunyodagi millionlab insonlar tomonidan qayg‘u sifatida qabul qilingan. U turli xalqlar orasida katta hurmatga ega bo‘lganini 1979-yilda unga berilgan Nobel mukofoti ham tasdiqlaydi. U Skopyeda (zamonaviy Yugoslaviya) badavlat qurilish pudratchisi va savdogar oilasida tug‘ilgan. Agnesning onasi dindor katolik bo‘lgan va kenja qizi bilan kasallarni ziyorat qilgani tez-tez borib turgan. Agnes o‘z hayot yo‘lini tanlaganida, bolalikdagi taassurotlari, shubhasiz, hal qiluvchi bo‘lgan. O‘n ikki yoshida u nasroniylik eʼtiqodini boshqa odamlarga singdiradiganlardan biri, ya’ni missioner bo‘lishga va shu bilan birga, yordamga muhtoj bo‘lganlarning barchasiga g‘amxo‘rlik qilishga qaror qilgan. Ammo orzusini amalga oshirish uchun u ko‘p narsalarni o‘rganishi kerak edi.
Dastlab u davlat maktabida o‘qigan va xorda kuylagan. 1928-yilda u Irlandiyaning “Loretto opa-singillari” ordeniga qo‘shilgan va uning missiyasi mavjud boʻlgan Irlandiyaga joʻnaydi. U yerda u ingliz tilini yaxshi o‘rgangan. U o‘z missiyasini boshlashga tayyor edi va tarix hamda geografiya o‘qituvchisi bo‘lish uchun Kalkuttaga yo‘l oladi. Hindiston uning yangi vataniga, Loretto monastiri esa uning yangi uyiga aylangan. U Kalkuttaning qashshoq joylaridan unchalik uzoq bo‘lmagan yerda joylashgan va bo‘lajak rohiba kambag‘allarni nafaqat o‘rgatish, balki ko‘maklashish uchun ham kengroq dastur tashkil etishga qaror qiladi. Ammo u birinchi navbatda monastir hayotining asosiy qoidalaridan o‘tishi kerak edi. Itoatkorlik to‘liq olti yil davom etgan.
Monaxlikka qabul qilish marosimidan keyin Agnes XIX asr fransuz rohibasi Tereza Lizye sharafiga Tereza nomini olgan. O‘zini ayamasdan odamlarga har tomonlama yordam berish namunasidan so‘ng yangi rohiba monastir hayotining ikkita ahdiga — ibodat va ro‘zaga, uchinchisini — eng kambag‘allarga bor kuchi bilan xizmat qilishni ham qo‘shadi. Biroq bunday faoliyat Tereza ona tinchlikda yashashi kerakligini ko‘rsatgan. Bu qaror juda noodatiy edi. Rohibalar hech qachon bunday qilmagan. Rohibalar, albatta, xayriya bilan shug‘ullangan, ammo ular monastirda yashashni davom ettirgan va faqat turli xayriya tashkilotlari bilan birga ishlagan.
Tereza Kalkutta arxiyepiskopidan monastirdan tashqarida ishlashga ruxsat olgan va yelkasiga xoch mahkamlangan, ko‘k hoshiyali, oq sari kiyishni boshlagan. Tereza ona mamlakat urf-odatlariga ko‘ra kiyinib, hayoti va faoliyati birinchi navbatda Hindiston bilan bog‘liq ekanini taʼkidlagan. Shu sababdan u hind va bengal tillarini o‘rgangan. Mamlakat hukumati uning hind xalqiga foyda keltirish istagini qo‘llab-quvvatlagan va 40-yillarning oxirida Tereza ona Hindiston fuqaroligini olgan. Shunday qilib, uning faoliyati jamiyat manfaati yoʻlida boshlangan. U uch oylik hamshiralik kursini tamomlagan va Moti Jilning xarobalarida maktab ochgan.
Ona Tereza har yili o‘z faoliyat doirasini tobora kengaytirib borgan. 1950-yilda u yangi jamoat (maxsus diniy birlashma) — “Mehr-shafqat” ordenini yaratish uchun Vatikandan ruxsat olgan. Uning asosiy vazifasi — ko‘zi ojiz, moxov va o‘layotganlarga yordam berish edi. Tereza onaning xayrli ishlari butun dunyoga maʼlum bo‘lgan, odamlar kasal va nochorlarga yordam berishga hissa qo‘shish uchun xayr-ehsonlar yuborishni boshlagan. Bunday moliyaviy yordam tufayli Tereza 1954-yilda o‘layotganlar uyini ochgan, u yerda ko‘chada tashlab ketilgan qariyalarni yig‘gan, keyin uysiz bolalar uchun boshpana va 1964-yilda moxovlar uchun Shanti Nagar koloniyasi, qariyalar uyi va ishsizlar uchun ustaxona ochgan.
Tereza onaning talabiga ko‘ra, ko‘plab mamlakatlarda bola va ayollar boshpana topishi va tibbiy yordam olishi mumkin bo‘lgan temiryo‘l vokzallarida tibbiyot punktlari ochilgan. Hayot yildan yilga yaxshilanmagan, sababi ko‘plab odam yordamga muhtoj edi. Tereza ona uning ordenida ishlagan xodimlar sonidan qoniqmagan. Shuning uchun u ko‘ngilli yordamchilarni jalb qila boshlagan. Vatikan unga boshqa joylarda o‘z vakolatxonalarini ochishga ruxsat berganidan so‘ng ular Venesuelada (1965), Seylonda (1967), Rim va Tanzaniyada (1968), Kubada (1986) paydo bo‘lgan.
1988—1989-yillarda “Mehr-shafqat” ordeni Moskva, Yerevan va Spitak shaharlarida o‘z filiallarini tashkil qilgan. 1979-yilda Tereza ona tinchlik uchun Nobel mukofoti bilan taqdirlanganida Norvegiya Nobel qoʻmitasi vakili Sanness shunday degan edi: “Tereza ona ko‘p jihatdan ko‘prikni boy mamlakatlardan kambag‘allarga ko‘chirishga yordam berdi. U har bir insonda ezgulik urug‘ini ekishga qodir. Agar shunday bo‘lmaganida jamiyat umidini yo‘qotib, tinchlikka qaratilgan saʼy-harakatlar o‘z maʼnosini yo‘qotardi”. Umuman olganda, Tereza ona 60 dan ortiq maktab, boshpana va o‘layotgan odamlar uchun uylar qurdirgan.
1990-yilda u kasallikdan so‘ng bunday faol hayot tarzini to‘xtatishga majbur bo‘lgan. Bu nozik, bir qarashda himoyasiz va unchalik kuchli bo‘lmagan ayolning butun hayoti davomidagi shiori shunday so‘zlardan iborat edi: “Iso Masih buyurdi — butun dunyoni emas, balki yaqiningizni seving”. Uzoq umri davomida u o‘qituvchi, voiz, hamshira va hatto siyosatchi bo‘lgan. Albatta, bunday katta ishni tashkil qilish oson bo‘lmagan. Biroq Tereza ona buni uddalagan. Kichkina va nozik ayol katta aqliy kuch, avtoritarizmdan xoli bo‘lmagan kuchli xarakterga ega edi.
Ojiz va nochorlarga achinib, Tereza ona hech qachon o‘ziga achinmagan va ortiqcha narsalarga yo‘l qo‘ymagan. “Mehr-shafqat” ordenining boshqa aʼzolari, shuningdek, o‘zi uchun ham o‘rnatgan kun tartibiga hamma ham bardosh bera olmagan: o‘n olti soatlik ish kuni, kambag‘allar bilan bir xil oziq-ovqat, bitta kiyim almashtirishdan tashqari mol-mulk yetishmasligi. Albatta, kundalik ibodatlar, birinchisi ertalab soat to‘rtda boshlangan. Tereza ona butun umri davomida shunday qattiq rejimga qatʼiy rioya qilgan. Yaqiniga rahm-shafqat va faol yordam uning uchun nafaqat o‘z hayotini bag‘ishlagan asosiy narsa, balki butun hayoti va hayotiy jasoratining mazmuniga aylangan.
Muqova suratlar: wikipedia.org / ria.ru / koob.ru