Orqaga
Bosh sahifa
Boburiylar imperiyasi

711 marta koʻrilgan

1526–1857

Boburiylar imperiyasi

Boburiylar davlati — Zahiriddin Muhammad Bobur asos solgan davlat. 1477-yildan boshlab Dehli sultonligida ichki nizolar avj olib, sultonlik inqirozga yuz tutdi, mahalliy hokimlar markaziy hukumatga boʻysunmay qoʻydi. Lohurda Davlatxon, Dehlida Ibrohim Loʻdiy, Mevarda Rano Sango mustaqillik eʼlon qildilar. Bobur bundan foydalanib 1519 va 1524-yillari Kobuldan Panjobga yurish qildi va katta oʻljalar olib qaytdi. 1525-yil Rano Sango oʻz raqibi Ibrohim Loʻdiyni yengish va shu tariqa Shimoliy Hindistonni qoʻlga kiritish maqsadida Bobur bilan ittifoq tuzdi. Bobur yana Hindistonga yurib, 1525-yil kech kuzida Panjobni boʻysundirdi. 1526-yilning aprel oyida esa Panipat yonida boʻlgan jangda Ibrohim Loʻdiyni yengib, Agra va Dehlini egalladi. Bobur ilgari fotixlar singari (masalan Mahmud Gʻaznaviy, Amir Temur va boshqa) Hindistonni tashlab chiqmay, shu yerda qolishga qaror qildi. U 1527-yilning mart oyida Sikri yonida boʻlgan jangda Rano Sangoni ham yengib, butun Shimoliy Hindistonni boʻysundirdi.

Davomi...
Tavsiya etiladi
Dunyodagi birinchi sun'iy yo'ldosh. Apollon raketasining uchirilishi. Apollon soyuz ekipaji.
Kosmik poyga
XX asr
 Fransiya qirolligining eski tuzum davri.
Eski rejim davri
XV asr
 Nervaning taxt vorisini tanlashi.
Antonin imperatorlar — Nerva va Trayan
I asr
 Adrianopoldagi mag'lubiyat sabablari.
Adrianapol jangi
IV asr
 Anqaboy Xudoybaxtov hayoti, faoliyati, ilmiy-adabiy merosi.
Anqaboy Xudoybaxtov
adabiyotshunos, dramaturg va jurnalist
Usmonxon Eshonxoʻja oʻgʻli
siyosat va jamoat arbobi, jadidchi
Bahrom Haydariy
jurnalist va pedagog
Saidrizo Alizoda
muharrir va muallim
Xolid Said
tarixshunos va filolog, tarjimon, shoir
Mirmulla Shermuhamedov
shoir va jurnalist, jadidchi

Menyu

  • Hodisalar Tarixiy hodisa va biografiyalar xronologiyasi.
  • To‘plamlar Turli mavzular bo‘yicha maqolalar to‘plami.
  • Glossariy Turli tarixiy terminlar to‘plami.
David
Mikelanjelo

Yuqori Uygʻonish davri haykaltaroshi Mikelanjelo Buonarroti tomonidan yasalgan marmar haykal. U ilk marta 1504-yil 8-iyunda Italiyaning Florensiya shahri Piazza della Signoria maydonida jamoatchilikka taqdim etilgan.
David Mikelanjelo
Yuliy Sezar
Mil. av. 100–44-yillar

Birinchi triumvirat aʼzosi boʻlgan Sezar Rim armiyasiga Galliya urushida boshchilik qiladi. Soʻngra fuqarolar urushi davrida oʻzining siyosiy raqibi boʻlgan Pompeyni magʻlub etadi va miloddan avvalgi 49-yildan 44-yilgacha, uning joniga qasd qilingunga qadar Rimni diktator sifatida boshqaradi.

Sezarning keyingi tarjimayi holini yoritib bergan Svetoniy va Plutarx asarlari asosiy manbalardir. Koʻpgina tarixchilar Sezarni tarixdagi eng buyuk harbiy rahbarlardan biri deb hisoblaydi. Keyinchalik uning taxallusi “imperator” soʻzining sinonimi sifatida qabul qilindi: “Sezar” unvoni butun Rim imperiyasida qoʻllanilgan. Bu esa keyinchalik nemischa “Kaiser” va ruscha “sar” soʻzlari kelib chiqishiga turtki boʻldi.
David Mikelanjelo
Galiley teleskopi

1609-yilda italiyalik astronom, matematik, fizik va mutafakkir Galileo Galiley uch marta kattalashtirib koʻrsatadigan qurilmani yaratdi va yulduzlarni oʻrganish uchun uni osmonga qaratdi. Shunday qilib, bu qurilma teleskopga aylandi.

Galiley teleskopi bu — refraktor bilan ishlaydigan optik teleskopning bir turi boʻlib, linzalar tizimidagi yorugʻlik nurlarining sinishiga asoslanadi. 1611-yilda Kepler teleskop okulyaridagi sochuvchi linzani yigʻuvchi linza bilan almashtirish taklifini kiritdi. U ajraladigan nurlar yoʻnalishini — obyektiv (F) bilan parallel nurga qaratilganidan soʻng oʻzgartirdi.

Bunday oʻzgarish teleskopning koʻrish maydonini kengaytirdi, yaʼni osmonning katta qismini qoplab olishga imkon berdi. Lekin u teskari tasvirni uzatdi. Kepler teleskopidan foydalangan astronomlar “teskari dunyoni” kuzatishga odatlanib qoldi.
David Mikelanjelo
Nil Armstrong
1930 — 2012

U 1969-yil iyul oyida Oy tomon yoʻlga chiqqan “Apollon-11” kosmik kemasi ekipajini boshqardi. Ularning asosiy vazifasi oyni zabt etish edi. Armstrong va uning sherigi Baz Oldrin 2 soat 31 daqiqa va 40 soniya davomida oy yuzasida boʻlishdi.

AQSh “Apollon-11” loyihasi uchun 25 milliard dollar sarfladi. Bugungi qiymatda esa bu miqdor 150 millarddan oshgan boʻlardi — mana bu haqiqiy investitsiya. Qiziqarli faktlardan biri, Armstrongning yurak urushi “Apollon-11” uchirilishi paytida daqiqasiga 110 marotaba yetgan. Oyga qoʻnganda esa bu koʻrsatkich daqiqasiga 150 taga koʻtarilgan.
David Mikelanjelo